Etap czwarty rozwoju rodziny - puste gniazdo

Jest to okres, kiedy dzieci dorastają, usamodzielniają się i opuszczają dom rodzinny.
Ta sytuacja budzi wiele emocji zarówno pozytywnych jak i negatywnych. Szczególne trudności w oswojeniu się z tą sytuacją mogą mieć te matki, które poświęcały całkowicie czas wychowywaniu dzieci i prowadzeniu domu.
Dla rodziców ten czas często wiąże się z przejściem na emeryturę i pogorszeniem się sytuacji finansowej, pojawiają się lęki dotyczące utraty zdrowia, sił fizycznych, śmierci.
Jest to czas kiedy para znowu jest sama, ma więcej czasu na bycie razem.

Etap trzeci rozwoju rodziny - rodzina z dzieckiem w wieku szkolnym

Moment, kiedy dziecko wkracza w okres adolescencji jest trudny zarówno dla rodziców jak i dla dziecka. W tym okresie ponownie przesuwają się granice i zmieniają się reguły panujące w domu. Dziecko otrzymuje więcej swobody, ale również nakłada się na nie więcej obowiązków. Dla młodego człowieka przestaje być najważniejsza rodzina, a wpływ na rozwój ma również jego otoczenie, kultura masowa. Ważne staje się dążenie do autonomii. Dziecko rozwija się fizycznie i psychicznie. Rodzice i dzieci często spierają się o ilość swobody, obowiązki, wartości i normy zachowań. Dorastanie dzieci jest szczególnie bolesne dla samotnych rodziców. Jest to też czas, kiedy większość rodziców jest już w połowie swojego życia biologicznego.

Na tym etapie często rodziny szukają pomocy, jeżeli odczuwają trudności w odnalezieniu się w nowych sytuacjach.

Etap drugi rozwoju rodziny: Dziecko

Przyjście na świat dziecka jest dużą zmianą w funkcjonowaniu pary. Do dotychczasowych ról społecznych dołącza się bycie rodzicem. Także rodzice dotychczasowej pary wchodzą w nowe dla siebie role i stają się dziadkami.
Pojawienie się dziecka wpływa na zmianę dotychczasowych zasad rządzących codziennym życiem. Dochodzą nowe obowiązki, konieczne staje się utrzymywanie kontaktów z różnymi instytucjami, na przykład z przychodnią zdrowia, później ze żłobkiem, przedszkolem czy szkołą.
W początkowym okresie na pierwszy plan wysuwa się diada dziecko-opiekun. Dziecko jest początkowo całkowicie zależne od opieki. Rodzicielstwo jest zobowiązaniem i misją na całe życie.
W tym etapie może zdarzyć się, że para oddali się od siebie skupiając się nadmiernie na realizacji roli rodzica.

Etap pierwszy – etap bycia parą, narzeczeństwem i małżeństwem

Pierwszym krokiem koniecznym do stworzenia związku jest odłączenie się od rodziny pochodzenia. Oznacza to skierowanie swoich uczuć, pragnień i potrzeb do konkretnej osoby spoza rodziny. Między partnerami a otoczeniem zostają ustalone granice, dzięki którym zaznaczają swoją szczególną więź. Parę czeka ustalenie wspólnych reguł, rytuałów, połączenie tradycji rodzinnych, ustalenie sposobów okazywania sobie uczuć i organizowania życia codziennego. Oprócz tego, że bycie w parze przynosi dużo satysfakcji, to trzeba się zmierzyć z oczekiwaniami i potrzebami drugiej osoby. Może pojawić się konflikt między indywidualnością a poczuciem tożsamości.

Czasem związek zawierany jest by odciąć się od rodziny pochodzenia, a czasem szuka się w partnerze idealnego rodzica, np. osoby z niską samooceną mogą szukać w partnerze oparcia i opieki. Wydaje się im, że znaleźli silną i pewną siebie osobę, a tak naprawdę nikt nie jest silny i pewny siebie zawsze i w każdej sytuacji, co może rodzić lęk i pytania czy powierzyło się odpowiedniej osobie.

Bycie w parze jest okazją, by rozwinąć własną osobowość, by poznać w sobie pewne obszary swojej psychiki, które do tej pory mogły być niedostępne.